Voedingsassistent cruciaal in nieuwe visie op eten en drinken van Florence

‘Het leven leiden dat je lief is’. Deze visie van zorgorganisatie Florence voor bewoners en cliënten is doorvertaald in een nieuwe visie op eten en drinken. De rol van de voedingsassistenten, die hiertoe een trainingstraject doorlopen, is cruciaal, zo vertellen betrokkenen. “De voedingsassistent is simpelweg expert op dit deel van persoonsgerichte zorg.”

Florence is een grote zorgorganisatie in de regio Haaglanden met onder meer thuiszorg, revalidatie en woonzorgafdelingen. In 2017 is de strategische koers herijkt en staat ‘het leven leiden dat je lief is’ centraal in alles wat Florence doet. Hierbij sluit de zorg en ondersteuning zoveel mogelijk aan bij wat iemand wil en kan. “Wij willen dat iedere bewoner zoveel mogelijk het leven kan voortzetten zoals iemand dat gewend was”, aldus Eveline Castelijns, directeur Services bij Florence. “Een verhuizing naar een verpleeghuis moet niet betekenen dat we opeens geen oog meer hebben voor iemands persoonlijke voorkeuren. Voor en tijdens een opname proberen we daarom de levenswensen zoveel mogelijk te achterhalen in het gesprek met de cliënt en hun naasten en mantelzorgers.”

Visie op eten en drinken

Deze visie heeft niet alleen invloed op de zorgverlening, maar ook op de facilitaire dienstverlening van Florence, zegt Castelijns. “Je kunt denken aan hoe de schoonmaak wordt gedaan, welke activiteiten iemand graag doet en waar en hoe iemand graag zijn lunch eet. Binnen de mogelijkheden van onze organisatie proberen wij zoveel mogelijk de individuele wens te faciliteren, oftewel we willen persoonsgerichte zorg leveren. We hebben ‘het leven leiden dat je lief is’ ook als uitgangspunt genomen voor onze nieuwe visie op eten en drinken. De eerste stappen naar vertaling in de praktijk worden nu gemaakt.”

Medewerkers ontwikkelen? Bekijk het aanbod van Threewise zorgacademie

“Het gaat hier niet alleen om het letterlijk eten en drinken, maar ook alle stappen eromheen”, vertelt Castelijns. “Het kiezen wat, hoeveel en hoe vaak je eet, het doen van boodschappen, eten klaarmaken en het doen van de afwas.” Florence wil namelijk naar een situatie waarin kwalitatief en passend eten en drinken écht onderdeel is van de zorg, behandeling en dienstverlening en niet ´iets wat erbij hoort´: een situatie waarbij de cliënt of bewoner zelf kiest waar, wanneer, wat en hoe hij eet.

“De concrete uitwerking verschilt per cliënt of bewoner”, aldus Eva Lodewijks, diëtist bij Florence. “Want zoveel mensen, zoveel smaken. In essentie proberen we eerst de wensen van bewoners en cliënten te achterhalen en hier binnen onze mogelijkheden op in te spelen. Op locaties waar langdurige zorg wordt gegeven ontbijten, lunchen en dineren de bewoners veelal in gezamenlijke huiskamers. Op de revalidatie serveren we ontbijt en lunch op een buffet en bij het diner is er keuze uit twee warme maaltijden. Bewoners of cliënten kunnen dus op het moment zelf beslissen hoe en wat en soms zal de voedingsassistent hierin ondersteunen.”

De rol van de voedingsassistent

De voedingsassistenten hebben dus een speciale rol in het nieuwe concept. Zij verzorgen niet alleen het aanbieden van eten en drinken via vastgestelde voorschriften, maar beheren ook de afdelingskeuken en geven extra aandacht aan sfeer en beleving van het voedingsmoment. Lodewijks: “De voedingsassistent is simpelweg expert op dit deel van persoonsgerichte zorg. Zij hebben qua eten en drinken het meeste contact met bewoners en weten daardoor wat iemand lekker vindt, wat iemand prettig vindt en op welke wijze zij eten en drinken het aantrekkelijkst kunnen aanbieden. De voedingsassistent weet of iemand tijdens de maaltijd wil beslissen wat hij eet, of dat iemand liever altijd hetzelfde eet. Juist het kennen van de bewoners en de kennis over de belangrijke aspecten van eten en drinken in de latere levensfases is de basis voor goede zorg op dit gebied.”

“Dit was eerder ook al zo”, vertelt Lodewijks, “maar toen was er nog geen eenduidige werkwijze. Hoe eten en drinken werd vormgegeven, hing vooral af van wie er werkte.” Neltien Kreijger, accountmanager Talentcentrum bij Florence, vult aan: “Daar komt nu verandering in, want alle voedingsassistenten doen een trainingstraject waarin zij tools krijgen aangereikt voor de nieuwe werkwijze. Veel doen ook nog de interne opleiding tot voedingsassistent. Op deze manier wordt de visie op eten en drinken geïmplementeerd in de praktijk.”

Kreijger is het eerste aanspreekpunt over alles wat met opleiden en ontwikkelen te maken heeft binnen Florence. “Door medewerkers zo goed mogelijk te faciliteren in het werk, doen zij hun taken met plezier. Dit leidt tot blije medewerkers en uiteindelijk ook tot blije bewoners en cliënten. Toen bleek dat medewerkers ook op dit vlak gefaciliteerd moesten worden, hebben we een projectgroep samengesteld. Hier keken we naar welke tools de voedingsassistent nodig heeft om de visie in de praktijk vorm te geven. Dat bleek een grote uitdaging, want het is niet een simpel kunstje, maar een gehele manier van denken. Min of meer een cultuurverandering dat om een gedegen aanpak vraagt”, vertelt ze.

Trainingstraject voor voedingsassistenten

De nieuwe visie op eten en drinken wordt daarom geïmplementeerd door middel van doorlopende trainingen onder de voedingsassistenten. Florence verzorgt deze training zelf waarbij diverse medewerkers een les over hun eigen expertise geven. Dan zijn er nog medewerkers die een scholing van vijf tot zes maanden volgen tot volwaardig voedingsassistent. Deze scholing geeft Alexandra Langelaan, trainer bij Threewise zorgacademie. “Voedingsassistenten krijgen hier theorielessen, volgen een e-learning en doen praktijkopdrachten. Daarbij zorgen wij ervoor dat de training voor voedingsassistenten een onderdeel wordt van de scholing, zodat er geen doublures ontstaan. Eén groep heeft de opleiding al afgerond, en in het najaar starten we nog drie groepen op. Een deel daarvan heeft de training al gevolgd.”

Bekijk de opleiding Voedingsassistent van Threewise zorgacademie

De opleiding voor de voedingsassistenten bestaat uit theorie en praktijkgerichte lessen waarin de visie van Florence is verwerkt. In de lessen worden onder andere voeding- en dieetleer, haccp, omgaan met dementie, communicatie, persoonsgerichte zorg en het presenteren van eten en drinken behandeld, licht Langelaan toe. “Bij één les komt de maaltijdenleverancier op bezoek om de maaltijden gezamenlijk te proeven, bij een andere les komt diëtist Eva. Zij gaat met de leerlingen hapjes voor mensen met slikproblemen maken en proeven. Hoe smaakt gemalen chips bijvoorbeeld? Zo ervaren de voedingsassistenten ook zelf hoe het eten en drinken voor de bewoners of cliënten smaakt. In een andere les komt aan bod hoe je eten en drinken op een aantrekkelijke manier kunt presenteren en serveren. Voornamelijk dit laatste is belangrijk, want in een aantrekkelijkere ambiance en met een mooie manier van presenteren wordt er vaak beter gegeten.”

Vertaalslag van het lokaal naar de werkvloer

“Maar de kennis beklijft pas echt als de theorie op de praktijk wordt toegepast”, vertelt Kreijger. “Of beter gezegd, als de praktijk in de theorie wordt toegepast. Medewerkers vinden het vaak lastig om de vertaalslag te maken van het lokaal naar de werkvloer. Het zwaartepunt van de scholing ligt dus bij training on the job. Deze trainer kijkt op de werkvloer mee en reageert op wat er gebeurt, wat er wel en niet lukt. Vervolgens geeft de trainer richting door bijvoorbeeld het aanbieden van tools. Hiermee stimuleren we de voedingsassistent zelf na te denken en bewust te worden van wat zij doen en welk effect dit heeft.”

“De nadruk ligt bij alles op wat de cliënt wil”, vervolgt Kreijger. “De gedachte moet gaan landen dat eten en drinken in de latere levensfases wezenlijk kan verschillen van wat je als volwassene kiest. En dat ‘goed voor je’ ook samengaat met ‘lekker en naar wens’. Het is dus een project van de lange adem, waarbij er continu een prikkel moet zijn om hiermee bezig te zijn. Uiteindelijk gaat het ook niet alleen om de voedingsassistenten. Ook de zorgmedewerkers moeten dit gaan zien én gaan uitvoeren. Soms zal de voedingsassistent er namelijk niet zijn. Via dit trainings- en scholingstraject hebben we de eerste stap gezet. Hierna volgen er nog veel meer.”

Wilt u medewerkers in uw ziekenhuis of zorginstelling een opleiding Voedingsassistent laten volgen? Wij bespreken graag de mogelijkheden!

Neem contact op

Lees ook:

Sarika: ‘Als voedingsassistent veel plezier van opgedane kennis in opleiding’

De voedingsassistent als adviseur in Franciscus Gasthuis & Vlietland

Opleiding voedingsassistent in het ziekenhuis: de mogelijkheden