Op 8 april woonden we het Vilans Wzd Café bij. Tijdens deze online bijeenkomst werd al snel duidelijk dat iedereen de geest van de wet onderschrijft en hier heel positief over is. De wet leidt tot een verbetering van kwaliteit van leven, doordat cliënten steeds meer de regie hebben over hun eigen leven en meer vrijheid ervaren. De uitvoerbaarheid is soms nog wel erg lastig. Een aantal punten kwam naar voren:

Familie is vaak bang om iets dat al jaren werkt te veranderen. Als het bijvoorbeeld gaat om een deur die ’s nachts op slot gaat om te voorkomen dat iemand gaat dwalen over de gangen, is de omgeving toch vaak bang om die deur van het slot te doen. Ook zorgverleners vinden deze veranderingen vaak lastig, omdat het vraagt om nieuwe oplossingen. In de GGZ is het daarbij extra lastig dat voor ouders met minderjarige kinderen de Wzd niet geldt, en voor zorgverleners wel. Ouders stellen vaak de veiligheid van hun kind voorop, waarbij zorgverleners de vrijheid als uitgangspunt nemen. Dit kan leiden tot situaties waarbij ouders bepaalde zorg verlenen die zorgverleners niet uit kunnen voeren, omdat deze voor hen wordt gekenmerkt als onvrijwillige zorg.

>>> Wet zorg en dwang (Wzd): wat je als zorgprofessional moet weten en doen

Onvrijwillige zorg
Ook blijkt in de praktijk dat sommige situaties lastig te rijmen zijn met de Wzd. Als voorbeeld wordt een cliënt in de GGZ genoemd waarvan de ouder graag wil dat zij muziektherapie volgt. Hiervoor moet zij echter een tuigje aan, wat automatisch onder onvrijwillige zorg valt vanwege het inperken van de bewegingsvrijheid. De ouders en de zorgverleners zien de muziektherapie echter als een verrijking van haar vrijheid. De beleidsmedewerker van het ministerie van VWS zegt hierover dat zorgorganisaties hierin hun eigen afwegingen mogen maken om te bepalen of deze vorm van onvrijwillige zorg hier noodzakelijk is.

Spanningsveld
Verder werd al snel duidelijk dat er een spanningsveld is tussen de personele capaciteit en de mogelijkheid om vrijheidsbeperkende maatregelen af te bouwen. Hoe meer zorgverleners er zijn om op te letten dat er niets mis gaat, hoe makkelijker het is om de cliënt ruimte te geven. We weten allemaal dat er in veel instellingen een personeelstekort is.

Vooral in de thuiszorg blijkt de toepassing van de Wzd extra lastig. Er is minder zicht op cliënten, waardoor risico’s vaak groter zijn. Daarnaast is er in de thuiszorg in het verleden vaak minder aandacht voor dit thema geweest. Het zit daardoor minder verankerd in de bedrijfscultuur. Tenslotte levert de Wzd extra administratie en bureaucratie op. In grote organisaties zijn er speciale Wzd-verantwoordelijken. Kleine organisaties hebben die ruimte vaak niet, maar moeten het erbij doen. Daar drukt de bureaucratie extra zwaar.

Aanpassingen na evaluatie
De Wet zorg en dwang is nu ruim een jaar van kracht. Al met al zijn er nog best wat hobbels te overwinnen en is iedereen bereid om hier de schouders onder te zetten. Er wordt inmiddels al toegewerkt naar de evaluatie, die aan het eind van jaar twee plaatsvindt. Uit de evaluatie zal blijken wat de aanpassingen moeten worden aan het beleid. Met de invoering van die aanpassingen, zal het toezicht op naleving van de Wzd ook wel strenger worden. Reden genoeg om dit thema op de agenda te houden.

Cindy Kiebert, onderwijskundig projectleider Threewise zorgacademie
Roland de Groot, directeur Threewise zorgacademie

Training en e-learning Wet zorg en dwang

Threewise zorgacademie biedt voor zorgprofessionals de training Wet zorg en dwang. Deze bevat drie dagdelen cursus, e-learning en een hand-out, waarmee zorgprofessionals de wet kennen en goed weten toe te passen. De e-learning is ook apart te volgen. Wie alleen de e-learning volgt, kent na afloop de kaders en begrippen van de Wet zorg en dwang, weet het stappenplan te hanteren en is op de hoogte van zijn of haar eigen taken en verantwoordelijkheden binnen de wet.

Bekijk de training Wet zorg en dwang Bekijk de e-learning Wet zorg en dwang

Lees ook:

Onderzoek: gebrek aan kennis hindert implementatie Wet zorg en dwang