Voor het werken met schone handen in de zorg zijn er twee vormen van handhygiëne: handdesinfectie en handreiniging. Maar wanneer pas je handdesinfectie toe of moet je handen met water en zeep (handreiniging) wassen? Wanneer doe je handschoenen aan en hoe trek je ze op een hygiënische manier uit? We zetten het op een rij.

Handdesinfectie of handreiniging?

Handdesinfectie is het desinfecteren van handen met handalcohol. Dit doe je op droge handen. Tussen alle verschillende werkzaamheden door, voor en na elk contact met de patiënt en voor en na het dragen van handschoenen.

Handreiniging is het wassen van handen met water en zeep. Je doet dit als handen zichtbaar vuil zijn of plakkerig aanvoelen. Eveneens nadat je in contact bent gekomen met lichaamsvloeistoffen, na niezen of hoesten en na elk toiletbezoek.

Voordelen van handdesinfectie

Handdesinfectie is sneller dan handreiniging (circa 15 vs. 60 seconden) en effectiever. Het doodt bijna alle micro-organismen die aanwezig zijn op handen, terwijl handreiniging soms niet alle micro-organismen verwijdert. Handen inwrijven met handalcohol geeft bovendien minder schade aan de huid dan handen wassen met water en zeep, aangezien water je handen uitdroogt. Andere voordelen van handdesinfectie zijn dat handschoenen makkelijk aan te trekken zijn na gebruik van handalcohol en dat je dit in een flesje altijd bij je kunt dragen.

Bekijk de e-learning Handhygiëne voor zorgprofessionals

Het gebruik van handalcohol kan pijnlijk zijn voor mensen met kloofjes of eczeem. Tijdelijk je handen wassen met water en zeep is mogelijk, maar als de kloofjes weg zijn is het raadzaam weer handdesinfectie toe te passen. De zogenaamde ‘terugvetters’ in handalcohol zorgen ervoor dat handen minder snel uitdrogen.

Stappenplan handdesinfectie

Zo pas je handdesinfectie toe:

1. Doe 3 milliliter handalcohol in de palm van je droge hand, zodat het kuiltje van je hand gevuld is. Raak het tuitje van de dispenser hierbij niet aan.
2. Wrijf de palmen van je hand over elkaar
3. Wrijf met de palm van je hand over de rug van je andere hand
4. Wrijf tussen je vingers, met de palmen van je handen tegen elkaar
5. Knijp je vingers in elkaar en wrijf de achterkant van je vingers tegen de palm van je andere hand
6. Draai de duim van je hand rond in de vuist van je andere hand
7. Wrijf de topjes van je vingers in de palm van je andere hand
8. Laat je handen ongeveer 10 seconden drogen aan de lucht

Stappenplan handreiniging

Zo was je handen op de juiste manier:

1. Maak de handen nat met water uit een flink stromende kraan.
2. Voorzie de handen van een laag vloeibare zeep uit een dispenser, zonder het tuitje van de dispenser aan te raken.
3. Wrijf de handen vervolgens gedurende 10 seconden goed over elkaar, waarbij vingertoppen, duimen en gebieden tussen de vingers en de polsen goed moeten worden ingewreven.
4. Spoel de handen goed af.
5. Droog de handen af, bij voorkeur met een wegwerpbare handdoek. Droog ook de polsen en de huid tussen de vingers.
6. Sluit de kraan zonder er met je handen aan te komen.

>>> Leestip: Handhygiëne in de zorg: richtlijnen en momenten voor professionals

Handhygiëne bij het dragen van handschoenen

Het reinigen of desinfecteren van handen kan niet worden vervangen door het dragen van handschoenen. Desinfecteer je handen voordat je handschoenen pakt en aantrekt, maar doe nooit alcohol op je handschoenen. Trek handschoenen aan in de volgende situaties:

– Bij (kans op) contact met lichaamsvochten, bloed of slijmvliezen.
– Bij (kans op) contact met oppervlakten of voorwerpen die bevuild zijn met deze vochten
– Bij contact met een geïsoleerde patiënt en bij contact met verzorgingsmateriaal bij die patiënt. Niet bij elke patiënt is isolatie gelden even strenge regels. Kijk op de kaart wat er staat aangegeven.
– Open wondjes en huidbeschadigingen aan de handen worden afgedekt met een niet-vochtdoorlatende pleister. Eventueel worden handschoenen gedragen.

Handschoenen hygiënisch uittrekken

Bij het uittrekken van handschoenen is het belangrijk dat je voorzichtig te werk gaat. Zo komen handen zo min mogelijk in aanraking met de buitenkant van de handschoenen. Volg daarom het volgende stappenplan:

1. Pak met je rechterhand de buitenkant van de handschoen vast bij je linkerpols.
2. Trek de handschoen naar beneden, op zo’n manier dat deze binnenste buiten komt.
3. Houd deze handschoen vast in je rechterhand.
4. Schuif de wijsvinger van je linkerhand in de polsopening van de handschoen aan je rechterhand. Je pakt de handschoen dus niet vast maar doet je vinger er in.
5. Wikkel de handschoen naar beneden af. Op zo’n manier dat deze binnenste buiten komt en de andere handschoen er in zit.
6. Gooi vervolgens de handschoenen weg.

E-learning Handhygiëne

Voor ziekenhuizen, zorginstellingen en individuele zorgprofessionals heeft Threewise de online cursus Handhygiëne ontwikkeld. Doorloop de cursus om te weten hoe je besmetting via de handen en daarmee verspreiding van ziekten voorkomt. In de e-learning komen onder meer de volgende thema’s aan bod:

• Hoe raak je besmet met een virus of bacterie?
• Hoe kun je een infectie voorkomen?
• Praktische uitleg over handhygiëne
• Leuke oefeningen om je kennis over handhygiëne te testen

Je leert de theorie op een leuke manier, waarbij de lesstof wordt aangeboden in interactieve animaties, video’s, magazines en praktische opdrachten. Na deze online cursus weet je alles over handhygiëne en hoe je een infectie kunt voorkomen.

Naar de e-learning Handhygiëne